Tekst stworzony na podstawie badań Dana Arielego
W naszych interakcjach społecznych często stąpamy po cienkiej granicy między normami społecznymi a normami rynkowymi. Rozróżnienie między tymi normami może wydawać się subtelne, ale może mieć głęboki wpływ na nasze relacje, zachowania i postrzeganie. Aby zilustrować potencjalne ryzyko związane z mieszaniem tych norm, rozważmy scenariusz obejmujący wizytę w domu teściowej.
Wyobraź sobie, że jesteś zaproszony do domu swojej teściowej na obiad. Teściowa z miłością przygotowała pyszny posiłek dla twojej rodziny, a ty chcesz okazać jej swoją wdzięczność. Możesz ją wyrazić na dwa sposoby: przynosząc w prezencie butelkę wina lub, co wywołałoby wysokie emocje - płacąc jej za posiłek pod koniec kolacji gotówką. Oba sposoby mogą być sposobem na wyrażenie wdzięczności, ale tylko jeden z nich pozwoli Ci uniknąć awantury. Różnica zaklęta jest w koncepcji norm: społecznych i rynkowych.
Przyniesienie butelki wina jest klasyczną normą społeczną. Oznacza to troskę i uznanie dla wysiłku teściowej. Sprzyja ciepłej i harmonijnej atmosferze, ponieważ dajesz, nie oczekując bezpośredniego, namacalnego zwrotu. W tym scenariuszu przygotowanie posiłku przez teściową jest wyrazem miłości i troski, a prezent w postaci wina jest zgodny ze społeczną normą wzajemności, wzmacniając więzi rodzinne i wdzięczność.
Z drugiej strony, gdybyś zapłacił swojej teściowej za posiłek zaraz po kolacji, wprowadziłbyś do równania normy rynkowe. Ta pozornie prosta czynność zmienia charakter interakcji. Sugeruje, że kolacja była raczej transakcją niż aktem miłości i hojności. Zmienia dynamikę z relacji społecznej na transakcję rynkową.
Zastanów się teraz, jak lekceważące byłoby wyciągnięcie portfela zaraz po zjedzeniu kolacji. To nagłe przejście od normy społecznej do normy rynkowej może być wstrząsające i potencjalnie szkodliwe dla relacji z teściową. Może to sprawić, że poczuje się, jakby jej gościnność była niedoceniana lub utowarowiona.
Różnice między normami społecznymi i rynkowymi świetnie zostały zbadane i opisane w badaniu przeprowadzonym przez Dana Ariely'ego, a opisanym w jego książce pt. "Predictably Irrational". W badaniu tym studenci zostali poproszeni o wykonanie zadania obejmującego zabawę słowem na podobieństwo kalamburów. Jedna grupa otrzymała zdania zbudowane ze słów neutralnych semantycznie, podczas gdy druga grupa otrzymała zdania odwołujące się do pieniędzy, takie jak np. wysoko-płatna posada. Wyniki ujawniły, że osoby operujące na zdaniach związanych z pieniędzmi były bardziej samodzielne i mniej skłonne do proszenia o pomoc, ale także mniej chętne do pomocy osobie przeprowadzającej eksperyment, mniej skłonne do pomocy innym uczestnikom, którzy wydawali się zdezorientowani i mniej skłonne do pomocy nieznajomemu, który przypadkowo rozsypał ołówki z pudełka.
Osoby działające w ramach norm rynkowych mają tendencję do wykazywania cech związanych z własnym interesem i samodzielnością. Są mniej skłonne do pomocy, mniej hojne i bardziej skoncentrowane na osobistych korzyściach. Nawet sama myśl o pieniądzach może wywołać takie zachowania, prowadząc do odejścia od bardziej wspólnotowych i społecznych aspektów interakcji międzyludzkich.
Zasadniczo mieszanie norm społecznych i rynkowych może być ryzykownym przedsięwzięciem. Może ono potencjalnie przekształcić ciepłe, wzajemne relacje społeczne w bardziej transakcyjne, skoncentrowane na osobistym interesie. Uświadomienie sobie znaczenia zachowania norm społecznych w odpowiednich kontekstach może pomóc nam zachować integralność naszych relacji i zapobiec ingerencji norm rynkowych w sytuacje, w których mogą one nie pasować. Tak więc, następnym razem, gdy odwiedzisz swoją teściową, pamiętaj, że szczere podziękowanie i butelka wina mogą znacznie pomóc w utrzymaniu relacji na właściwym torze, zachowując ciepło i miłość, które połączyły was (być może ;) ) w pierwszej kolejności.
コメント